Wycena darowizny doliczanej do spadku to istotna kwestia w postępowaniu o dział spadku, gdyż wpływa ona bezpośrednio na wzajemne rozliczenia pomiędzy spadkobiercami. Kiedy i jakie darowizny doliczamy do schedy spadkowej zostały omówione w jednym z naszych wcześniejszych wpisów, do którego odsyłamy: Zaliczenie darowizn do spadku.
Wycena darowizny doliczanej do spadku
Wartość darowizny, zaliczonej na schedę spadkową, ustalamy w oparciu o art. 1042 § 2 k.c. Zgodnie z art. 1042 § 2 Kodeksu cywilnego, przy ustalaniu wartości darowizny podlegającej zaliczeniu na schedę spadkową, należy brać pod uwagę stan darowizny z chwili jej dokonania, ale wyceniać ją według cen obowiązujących w momencie działu spadku.
Cel zaliczenia darowizn do spadku
Celem zaliczenia darowizn na schedę spadkową jest wyrównanie wartości majątku spadkowego, tak aby każdy ze spadkobierców został sprawiedliwie uwzględniony. W praktyce oznacza to, że wartość darowizny podlegającej zaliczeniu jest doliczana do wartości całego spadku. Następnie zaś odejmujemy ją od schedy spadkowej obdarowanego spadkobiercy.
Przeznaczenie nieruchomości
W postanowieniu z dnia 9 lutego 2024 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt II CSKP 903/22) podkreślił, że przy wycenie darowizny, należy uwzględniać jej przeznaczenie w chwili dokonania darowizny. Innymi słowy, stan nieruchomości na moment dokonania darowizny – w tym jej przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego – jest decydujący przy wycenie darowizny doliczanej do spadku. Późniejsze zmiany, w tym zmiana MPZP, które mogłyby wpłynąć na wzrost lub spadek wartości nieruchomości nie mają wpływu przy wycenie darowizny.
Tym samym przeznaczenie nieruchomości – rolnicze czy budowlane jest jednym z kluczowych elementów określających jej stan na datę darowizny. Jeżeli później przekształcono nieruchomość z działki rolnej na budowlaną, nie wpływa to na wycenę.
Zużycie lub zniszczenie przedmiotu darowizny
Przy wycenie darowizny doliczanej do spadku nie mają znaczenia zmiany jej przedmiotu, takie jak zużycie, zniszczenie czy ulepszenie. Ryzyko takich zmian spoczywa na obdarowanym, a nie na pozostałych spadkobiercach. Jak wskazano powyżej, wycenę darowizny przeprowadza się według stanu z chwili jej dokonania. Następcze zmiany nie wpływają na wartość darowizny przy dziale spadku. Chroni to pozostałych spadkobierców przed niekorzystnym wpływem ewentualnego zużycia lub zniszczenia darowizny przez obdarowanego. Jednocześnie obdarowany nie ponosi obciążenia wzrostem wartości darowizny, który wynika z ulepszeń wykonanych na własny koszt.