Zasadą ustaloną zgodnie z art. 43 § 1 KRO, stosowaną w postępowaniach o podział majątku, jest to, że udziały w majątku wspólnym małżonków są równe. W drodze wyjątku, w razie zaistnienia przesłanek przewidzianych w § 2 art. 43, sąd może ustalić nierówne udziały. Każdy z małżonków jest uprawniony do zgłoszenia takiego żądania. O nierównych udziałach w majątku wspólnym pisałam tutaj.
Czy wina małżonka ma zatem wpływ na podział majątku wspólnego?
Regułą w postępowaniach jest, że sprawy rozwodowe i sprawy dotyczące podziału majątku są od siebie niezależne. Tym samym treść wyroku rozwodowego co do zasady nie ma wpływu na podział majątku wspólnego. Niezwykle istotnym w tej materii okazał się wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2019 r. o sygn. akt II CSK 337/18. Sąd Najwyższy uznał, że sam nierówny stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego nie może być uznany za ważny powód w rozumieniu przepisu art. 43 KRO. Przy ocenie należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w okresie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania obowiązków ciążących na nich względem rodziny, którą przez swój związek założyli. W kontekście tym zauważono, że pojęcie „ważne powody” natomiast dotyczy przyczyn natury niemajątkowej. Wykłada się je jako okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania się on nie przyczynił. Ocena w aspekcie etycznym sytuacji, w której małżonek rażąco nie wspiera drugiego, przejmującego ciężar utrzymania rodziny i tworzenia majątku wspólnego, wykorzystuje go, następnie zdradza i porzuca, wyjeżdża za granicę, pozostawiając toczące się postępowania podatkowe i egzekucyjne, nie partycypuje w spłacie długów musi być ujemna. Nie budzi zastrzeżeń przyjęcie, że wyczerpuje ona znamiona ważnych powodów, uzasadniających ustalenie nierównych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym.
Wina może być podstawą do orzeczenia nierównych udziałów
W piśmiennictwie już wcześniej wskazywano, że orzeczenie o winie rozkładu pożycia może mieć pewne znaczenie przy ustalaniu nierównych udziałów w majątku wspólnym, gdyż z zawinionym postępowaniem małżonka często łączy się brak przyczynienia się z jego strony do powstania tego majątku (Ignatowicz, Nazar, Prawo rodzinne, 2016, s. 366, Nb 590). W powołanym powyżej orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że ustalenia faktyczne, których dokonano na potrzeby rozstrzygnięcia o winie rozkładu pożycia mają wpływ na orzeczenie o podziale majątku wspólnego byłych małżonków. Niezbędna pozostaje zatem ocena całokształtu postępowania małżonków w okresie małżeństwa, w tym wykonywanie obowiązków względem rodziny.
Autorem wpisu jest Pani Eliza Błachnio