Zagadnienia związane z zachowkiem są jednymi z bardziej skomplikowanych w prawie spadkowym. Często budzą wątpliwości, szczególnie w kontekście powiązań darowizny i zachowku. Zgodnie z art. 1000 § 1 k.c. uprawniony do zachowku może żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, uzupełnienia zachowku.
Darowizna dokonana ponad 10 lat temu, a zachowek
Przy obliczaniu zachowku nie bierze się pod uwagę m.in. darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od daty śmierci spadkodawcy na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Jeżeli otrzymałeś darowiznę od swoich rodziców ponad 10 lat temu, to co do zasady Twoja darowizna będzie zaliczona do spadku. Oznacza to, że uprawnieni do zachowku (o tym kto jest uprawniony do zachowku pisałam tutaj: Kto ma prawo do zachowku?) będą mogli dochodzić od Ciebie uzupełnienia zachowku.
Jak zabezpieczyć się przed roszczeniami o zachowek?
Dobrą wiadomością jest to, że darowizn dokonanych ponad 10 lat przed śmiercią spadkodawcy na rzecz osób niebędących spadkobiercami, nie doliczamy do spadku. Co to oznacza dla Ciebie? Jeżeli otrzymałeś darowiznę ponad 10 lat temu to w celu uniknięcia doliczenia tej darowizny do spadku i w konsekwencji powstania po Twojej stronie obowiązku zapłaty zachowku możesz zawrzeć z darczyńcami (rodzicami) umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. W takiej sytuacji Ty oraz Twoje dzieci (wnuki itp) nie będziecie dziedziczyćpo Twoich rodzicach. Wówczas ani Ty, ani Twoje dzieci (wnuki) nie będziecie dziedziczyć po rodzicach, co automatycznie wyklucza możliwość roszczeń o zachowek.
Odrzucenie spadku
Jeżeli darczyńca zmarł przed zawarciem umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, istnieje możliwość złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Masz na to 6 miesięcy od daty śmierci spadkodawcy. Oświadczenie to powinni złożyć również Twoi zstępni (dzieci, wnuki), aby całkowicie wyłączyć możliwość dziedziczenia. Niemniej takie działanie może zostać zakwestionowane przez uprawnionego do zachowku. W tym kontekście istnieje bowiem rozbieżność w orzecznictwie czy faktycznie przy odrzuceniu spadku mamy do czynienia z osobą nie będącą spadkobiercą czy też ze spadkobiercą, który skorzystał z uprawnienia do odrzucenia spadku. Tym samym przy odrzuceniu spadku uprawniony może dochodzić roszczenia o zachowek niezależnie od tego, kiedy miała miejsce darowizna.
Podsumowanie
Każda sytuacja wymaga indywidualnego podejścia. Zawsze warto skonsultować się z prawnikiem przed podjęciem decyzji w sprawach związanych z darowiznami i zachowkiem.