Instytucja skargi nadzwyczajnej została wprowadzona ustawą z dnia 8 grudnia 2017 roku o Sądzie Najwyższym, która weszła w życie w dniu 3 kwietnia 2018 roku. Jej celem jest kontrola prawomocnego orzeczenia pod kątem zgodności z zasadami praworządności i sprawiedliwości społecznej.
Podstawy skargi nadzwyczajnej
Zgodnie bowiem z art. 89 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie może być wniesiona skarga, o ile:
- orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji lub
- orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, lub
- zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego
– a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
Subsydiarność skargi nadzwyczajnej
Skarga nadzwyczajna jest środkiem subsydiarnym, bowiem przysługuje jedynie w sytuacji, gdy nie istnieje możliwość uchylenia lub zmiany prawomocnego orzeczenia w drodze innego nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Bez znaczenia przy tym pozostaje to czy taki stan powstał biernością strony i nieskorzystaniem przez nią z przysługujących jej tego rodzaju środków prawnych czy też dlatego, że tego rodzaju środki nie przysługiwały stronie.
Kto może wnieść skargę nadzwyczajną?
Uprawnienie do wniesienia skargi nadzwyczajnej przysługuje aż 9 podmiotom: Prokuratorowi Generalnemu, Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz, w zakresie swojej właściwości, Prezesowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznikowi Praw Dziecka, Rzecznikowi Praw Pacjenta, Przewodniczącemu Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznikowi Finansowemu, Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców i Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Termin wniesienia skargi nadzwyczajnej
Skargę nadzwyczajną wnosi się w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – w terminie roku od dnia ich rozpoznania.
Co więcej niedopuszczalne jest uwzględnienie skargi nadzwyczajnej na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – po upływie 6 miesięcy od dnia jej rozpoznania.
Niedopuszczalność skargi nadzwyczajnej
Od tego samego orzeczenia w interesie tej samej strony skarga nadzwyczajna może być wniesiona tylko raz.
Ponadto skargi nadzwyczajnej nie można oprzeć na zarzutach, które były przedmiotem rozpoznawania skargi kasacyjnej lub kasacji przyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy.
Skarga nadzwyczajna nie jest dopuszczalna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa, orzekającego unieważnienie małżeństwa albo rozwód, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się takiego orzeczenia zawarła związek małżeński, oraz od postanowienia o przysposobieniu.
Skarga nadzwyczajna nie jest dopuszczalna również w sprawach o wykroczenia i wykroczenia skarbowe.
Nasza Kancelaria oferuje pomoc prawną przy sporządzaniu wniosku o wniesienie skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego.