Wstąpienie wnuka w stosunek najmu lokalu mieszkalnego – czy jest w ogóle możliwe? Jak to często bywa w prawie odpowiedź nie jest jednoznaczna. Zgodnie bowiem z treścią art. 691 § 1 k.c. w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. W myśl § 2 tego artykułu, osoby wymienione powyżej wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, a brak jednej z nich skutkuje niemożnością wstąpienia w stosunek najmu po śmierci najemcy.
W tym miejscu wskazać należy, że wstąpienie w stosunek najmu po śmierci najemcy dotyczy wszystkich lokali mieszkalnych, w tym najmu lokalu komunalnego. Komu przysługuje mieszkanie komunalne przeczytasz tutaj.
Bliskie relacje z dziadkami
Jak zostało wskazane powyżej w stosunek najmu może wstąpić osoba, która pozostawała w faktycznym wspólnym pożyciu z najemcą. Określenie to musi obejmować istnienie łącznie więzi duchowej, gospodarczej i fizycznej. Bez więzi fizycznej nie ma więc wspólnego pożycia. W takim przypadku zachodzą inne relacje, które charakteryzować mogą różne stosunki, w jakich pozostają osoby, także połączone więzami rodzinnymi. Nawet bardzo intensywna więź psychiczna pomiędzy zstępnymi oraz wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego nie uzasadnia nazwania tej relacji „wspólnym pożyciem”. Relacje te przybierają zwykle postać opieki, pieczy czy przyjaźni. Nie można ich kwalifikować jako wspólnego pożycia, gdyż brak więzi fizycznej wyklucza taką kwalifikacją. Powyższe oznacza, że wnuk najemcy, a także – co jest samo przez się zrozumiałe – dalsi zstępni najemcy, nie należą do osób pozostających we wspólnym pożyciu z najemcą, także wtedy, gdy łączy go z najemcą więź gospodarcza i uczuciowa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 roku, sygn.. akt III CZP 26/02, publ. LEX).
Wnuk, jako osoba uprawniona do alimentów
Niemniej wnuk może zostać uznany, jako osoba wobec której najemca zobowiązany był do świadczeń alimentacyjnych. Jednakże pokreślić należy, że analiza systemowa art. 691 k.c. każe odczytywać krąg osób upoważnionych jako lokatorzy do sukcesji po zmarłym najemcy nie jako grupę osób potencjalnie uprawnionych do alimentacji (art. 138 KRO), ale jako osoby, względem których zmarły realizował (bez znaczenia, czy w drodze orzeczenia sądowego, czy dobrowolnie) swój obowiązek.
Powyższe oznacza, że w niektórych sytuacjach wstąpienie wnuka w stosunek najmu po śmierci najemcy będzie możliwe. Z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia, gdy babka lub dziadek wspierali finansowo wnuka, np. poprzez zaspakajanie jego potrzeb mieszkaniowych lub finansowe partycypowanie w kosztach jego utrzymania. Gdyby wnuk bez takiego wsparcia znalazłby się w niedostatku to należy uznać, że zostały spełnione wszystkie przesłanki obowiązku alimentacyjnego babki albo dziadka. Oczywistym przy tym jest, iż obowiązek ten nie musi być stwierdzony wyrokiem sądowym lub pisemną umową, niemniej jednak ma być realny i konkretny.