Wypłata gwarantowana to szczególne świadczenie przysługujące rodzinie zmarłego emeryta, mające na celu rekompensatę za niewykorzystane środki zgromadzone na subkoncie emerytalnym.
Wypłata gwarantowana – przesłanki i cel
Zgodnie z art. 25b ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wypłata gwarantowana przysługuje osobom, których bliscy zmarli w ciągu trzech lat od przyznania prawa do emerytury powszechnej. Świadczenie to ma na celu rekompensatę niewykorzystanych środków zgromadzonych w ramach tzw. kapitałowej części składki emerytalnej (np. na subkoncie emerytalnym), których emeryt nie wykorzystał w całości. Co istotne, wypłata gwarantowana nie jest formą dziedziczenia tych środków. Ma ona bowiem na celu wyrównanie straty wynikłej z przedwczesnej śmierci emeryta, który nie zdążył w pełni skonsumować zgromadzonego kapitału.
Wypłata gwarantowana, a emerytura częściowa
Zdarza się, że przed przyznaniem prawa do emerytury powszechnej, ubezpieczony pobiera emeryturę częściową. W takiej sytuacji środki zgromadzone na subkoncie emerytalnym są przenoszone na fundusz emerytalny FUS, a subkonto jest zamykane. Wbrew powszechnemu stanowisku ZUS pomimo zamknięcia subkonta, bliskim ubezpieczonego po jego śmierci należy się wypłata gwarantowana. Oczywiście o ile spełnione zostaną pozostałe przesłanki uprawniające do uzyskania ww. świadczenia.
Wypłata gwarantowana nie jest uzależniona bowiem od istnienia aktywnego subkonta, a jedynie od okoliczności związanych z wypłatą emerytury. Co więcej Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 kwietnia 2024 r. (sygn. akt I USKP 4/24) stwierdził, że brak aktywnego subkonta w chwili śmierci emeryta nie pozbawia uprawnienia do wypłaty gwarantowanej. Zgodnie z ustawą, wymogiem jest posiadanie subkonta w momencie przyznania emerytury, a nie w chwili śmierci. Ponadto, wypłata gwarantowana nie ma na celu przekazywania zgromadzonych środków z subkonta na rzecz spadkobierców. Stanowi ona formę wyrównania za niewykorzystane środki zgromadzone w czasie aktywności zawodowej emeryta.
Wypłata gwarantowana, a brak pobierania emerytury powszechnej
Zgodnie z art. 25b ust. 4 ww. ustawy, osoba uposażona nabywa prawo do całości lub części wypłaty gwarantowanej, jeśli śmierć emeryta pobierającego emeryturę nastąpiła w ciągu trzech lat od miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę. Co jednak dzieje się w sytuacji, gdy emeryt zmarł po osiągnięciu wieku emerytalnego, ale jeszcze przed rozpoczęciem faktycznej wypłaty świadczenia?
Choć ustawodawca w przywołanym przepisie posługuje się terminem „emerytura realizowana”, a nie „nabyta” czy „zawnioskowana”, kluczowe znaczenie ma tu realizacja tego prawa w sensie prawnym, a nie faktycznym. Oznacza to, że świadczenie przysługuje już w momencie śmierci emeryta. Nie ma znaczenia, czy świadczenie zostało faktycznie wypłacone. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z 22 września 2021 r. (sygn. akt III USKP 61/21, LEX nr 3271077).
Opóźnienia w wydaniu decyzji przez organ rentowy lub kwestie organizacyjno-techniczne związane z wypłatą emerytury powszechnej nie pozbawiają najbliższych zmarłego możliwości ubiegania się o wypłatę gwarantowaną.
Podsumowanie
Wypłata gwarantowana stanowi szczególne świadczenie przysługujące rodzinie zmarłego emeryta, mające na celu rekompensatę za niewykorzystane środki zgromadzone na subkoncie emerytalnym. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 kwietnia 2024 r. (sygn. akt I USKP 4/24) potwierdził, że prawo do tego świadczenia przysługuje niezależnie od tego, czy subkonto zostało zamknięte po przeniesieniu środków na fundusz emerytalny. Kluczowe jest jednak spełnienie warunków przyznania emerytury oraz posiadanie subkonta w momencie jej przyznania.
Jeśli masz pytania dotyczące wypłaty gwarantowanej lub potrzebujesz wsparcia w dochodzeniu swoich praw, zapraszamy do kontaktu! Chętnie udzielimy szczegółowych informacji i pomożemy w przygotowaniu niezbędnych dokumentów.