Zgodnie z art. 75 § 1 i 1a kodeksu karnego (k.k.) sąd obligatoryjnie zarządza wykonanie kary warunkowo zawieszonej, jeżeli:
– skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności;
– skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
Natomiast sąd może (ale nie musi) zarządzić wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszonej, jeżeli:
– skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone powyżej albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, przy czym sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli okoliczności te zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy;
– skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
W tym miejscu warto wskazać, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lipca 2013 roku w sprawie SK 9/10 uznał, iż art. 75 § 1 k.k. w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości odstąpienia przez sąd od zarządzenia wykonania kary w sytuacji, gdy wobec skazanego ponownie orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Utrata mocy tego przepisu nastąpi dnia 9 lutego 2015 roku, przy czym do tego czasu sądy mogą nie stosować tego przepisu w zakresie, w jakim Trybunał Konstytucyjny uznał ten przepis za niekonstytucyjny, jeżeli obligatoryjny tryb zarządzenia wykonania kary wobec skazanego, co do którego w okresie próby orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, prowadziłby do naruszenia Konstytucji RP w większym stopniu niż odstąpienie od tego trybu, z uwagi na szczególne okoliczności sprawy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2014 roku w sprawie I KZP 30/13).
Przesłanki odwieszenie kary pobawienia wolności są dość klarowne, ale czy jest możliwe zawieszenie kary pozbawienia wolności już raz odwieszonej?
Tak, bowiem zgodnie z art. 152 § 1 kodeksu karnego wykonawczego (k.k.w.) jeżeli odroczenie wykonania kary nie przekraczającej 2 lat pozbawienia wolności trwało przez okres co najmniej jednego roku – sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary, przy czym przewidziana w tym przepisie możliwość warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności istnieje także wówczas, gdy co najmniej roczny okres odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności dotyczył takiej kary, której wykonanie w wyroku sąd warunkowo zawiesił, a następnie zarządził jej wykonanie, i to także w sytuacji, gdy zarządzenie wykonania kary było obligatoryjne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 1999 roku w sprawie I KZP 6/99). Powyższe oznacza, iż w sytuacji gdy wobec skazanego sąd zarządził wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszonej, skazany może ubiegać się o odroczenie wykonania tejże kary przez okres co najmniej roku, a następnie złożyć wniosek o warunkowe jej zawieszenie na podstawie art. 152 § 1 k.k.w. Należy przy tym pamiętać, by móc skorzystać zarówno z instytucji odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności, a także jej warunkowego zawieszenia muszą zostać spełnione przesłanki określone w art. 150 – 151 k.k.w., a także istnieć pozytywna prognoza kryminologiczna w stosunku do skazanego.